Vanaf de 13e eeuw is het blazoen, het familiewapen, erfelijk geworden. Het wapen, herkenningsteken
en trots van het geslacht, moest samen met het grootste deel van het patrimonium in handen blijven van de oudste erfgenaam.
Jongere takken ‘braken’ het familiewapen, met nog steeds heel duidelijke verwijzingen naar hun verwantschap en oorsprong.
Tekst: uittreksel door Dr. E. Warlop uit de bijlage in de genealogie van 1995 blz. 7-16.
Beschrijving
In 1567 beeldt Jan Lautte in zijn Boomgaerd der wapenen
het wapen Waesberghe af in lijntekening.
Hij beschrijft het schild: “d‘argent à
lyon et billettes de sable couronné d'or”:
in zilver bezaaid met blokjes van sabel, een leeuw van dezelfde, gekroond
van goud. Hij beeldt ook het helmteken, een gekroonde leeuw komend uit een
kuip, af, maar vermeldt de kleuren ervan niet. Volgens Ph. De l'Espinoy (1632)
was de leeuw op het schild niet alleen gekroond, maar ook geklauwd
en getongd van goud en werd het schild vastgehouden door een griffioen en
een leeuw.
Situering ca 1200-1400
Te, en in de onmiddellijke omgeving van, Zottegem werd het wapen met de leeuw en de blokjes gevoerd door:
- Giselbrecht I van Zottegem (1202/04-1239), heer van Ressegem, Massemen, Laarne, Leeuwergem, enz.
- Zijn afstammeling Robrecht, heer van Leeuwergem ✝1328 en diens opvolgers.
- Gillis van Schendelbeke (1279-1290) en zijn afstammelingen.
- Jan Brufaut van Waesberghe (1335) en de latere Van Waesberghes.
Kleuren/afbeelding
-
De kleuren van het wapen van Giselbrecht I van Zottegem, heer van
Ressegem, enz. zijn niet bekend. Misschien ging het om een schild van
lazuur met blokjes en leeuw van goud, de “oerkleuren” van het
wapen van de oude heren van Zottegem.
-
Dezelfde kleuren vindt men bij de Leeuwergems, afstammelingen van genoemde Gilselbrecht I.
-
Bij Schendelbeke was het schild ook van lazuur, maar de blokjes en de leeuw van Zilver.
-
Waesberghe ten slotte, had een Zilveren schild en blokjes en een leeuw van sabel.
Voortgaande op hun wapens is het duidelijk dat tussen al deze mensen een nauwe band moet
hebben bestaan.
-
Op grond van historische bronnen kan niet zwart op wit bewezen worden dat
enerzijds Zottegem-Ressegem-Leeuwergem en anderzijds
Schendelbeke-Waesberghe familie van elkaar waren. Zij woonden echter
allen in dezelfde streek, het land van Zottegem, en zeer dicht bij
elkaar. Anderzijds zijn daar hun wapenschilden. Leeuwen kwamen toen
vaak voor in familiewapens, leeuwen op een met blokjes bezaaid veld
heel wat minder. Wanneer zoveel wapens van dit laatste type voorkomen
in een zo beperkt ruimte als hier MOET er iets aan de hand zijn.
In die tijd - en ook later - was het de gewoonte dat de jongere takken
van een familie het oerwapen van de familie braken (breken = wijzigen)
door o.m. het toevoegen van kleinere wapenfiguren en/of het wijzigen van
de kleuren. Dit schijnt ook hier gebeurd te zijn.
Besluit
Het wapen van Waesberghe wijst zeker op een verwantschap met ofwel Giselbrecht
I van Zottegem ofwel de Leeuwergems ofwel de Schendelbekes.
Er bestaat een redelijke kans dat het Giselbrecht I van Zottegem, heer van
Ressegem enz. was, die Waesberghe schonk aan zijn jongere zoon en dat die
zoon de in 1212 genoemde Geeraard was.
Wapenspreuk
-
De Vlaamse takken voeren als spreuk Nullus limes leone
Deze spreuk komt voor in het Elogium opgedragen aan Jonckheer Hyacint van Waesberghe, heer van Hundelgem (1648-1699).
Kan vertaald worden als ‘Geen grenzen voor een leeuw’.
-
De tak van de Drukkers (Jan van Breyvelde °ca.1528 ✝Rotterdam 1590) heeft als spreuk gevoerd Spero fortunae regressum
Bron: Ledeboer. Deze spreuk werd en wordt gevoerd van Jan van Waesberghe ✝Rotterdam 1590 x Elisabeth Roelants en zijn afstammelingen. Dit kan vrij vertaald worden als ‘Hoop op ommekeer van het lot’.
|