Vanaf de 13e eeuw is het blazoen, het familiewapen, erfelijk geworden. Het wapen, herkenningsteken en trots van het geslacht, moest samen met het grootste deel van het patrimonium in handen blijven van de oudste erfgenaam. Jongere takken ‘braken’ het familiewapen, met nog steeds heel duidelijke verwijzingen naar hun verwantschap en oorsprong.

Wapen Waesberghe

Tekst: uittreksel door Dr. E. Warlop uit de bijlage in de genealogie van 1995 blz. 7-16.

Beschrijving

In 1567 beeldt Jan Lautte in zijn Boomgaerd der wapenen het wapen Waesberghe af in lijntekening. Hij beschrijft het schild: “d‘argent à lyon et billettes de sable couronné d'or”: in zilver bezaaid met blokjes van sabel, een leeuw van dezelfde, gekroond van goud. Hij beeldt ook het helmteken, een gekroonde leeuw komend uit een kuip, af, maar vermeldt de kleuren ervan niet. Volgens Ph. De l'Espinoy (1632) was de leeuw op het schild niet alleen gekroond, maar ook geklauwd en getongd van goud en werd het schild vastgehouden door een griffioen en een leeuw.

Situering ca 1200-1400

Te, en in de onmiddellijke omgeving van, Zottegem werd het wapen met de leeuw en de blokjes gevoerd door:

  • Giselbrecht I van Zottegem (1202/04-1239), heer van Ressegem, Massemen, Laarne, Leeuwergem, enz.
  • Zijn afstammeling Robrecht, heer van Leeuwergem ✝1328 en diens opvolgers.
  • Gillis van Schendelbeke (1279-1290) en zijn afstammelingen.
  • Jan Brufaut van Waesberghe (1335) en de latere Van Waesberghes.

Kleuren/afbeelding

  • De kleuren van het wapen van Giselbrecht I van Zottegem, heer van Ressegem, enz. zijn niet bekend. Misschien ging het om een schild van lazuur met blokjes en leeuw van goud, de “oerkleuren” van het wapen van de oude heren van Zottegem.
  • Dezelfde kleuren vindt men bij de Leeuwergems, afstammelingen van genoemde Gilselbrecht I.
  • Bij Schendelbeke was het schild ook van lazuur, maar de blokjes en de leeuw van Zilver.
  • Waesberghe ten slotte, had een Zilveren schild en blokjes en een leeuw van sabel. Voortgaande op hun wapens is het duidelijk dat tussen al deze mensen een nauwe band moet hebben bestaan.
  • Op grond van historische bronnen kan niet zwart op wit bewezen worden dat enerzijds Zottegem-Ressegem-Leeuwergem en anderzijds Schendelbeke-Waesberghe familie van elkaar waren. Zij woonden echter allen in dezelfde streek, het land van Zottegem, en zeer dicht bij elkaar. Anderzijds zijn daar hun wapenschilden. Leeuwen kwamen toen vaak voor in familiewapens, leeuwen op een met blokjes bezaaid veld heel wat minder. Wanneer zoveel wapens van dit laatste type voorkomen in een zo beperkt ruimte als hier MOET er iets aan de hand zijn.

In die tijd - en ook later - was het de gewoonte dat de jongere takken van een familie het oerwapen van de familie braken (breken = wijzigen) door o.m. het toevoegen van kleinere wapenfiguren en/of het wijzigen van de kleuren. Dit schijnt ook hier gebeurd te zijn.

Besluit

Het wapen van Waesberghe wijst zeker op een verwantschap met ofwel Giselbrecht I van Zottegem ofwel de Leeuwergems ofwel de Schendelbekes.

Er bestaat een redelijke kans dat het Giselbrecht I van Zottegem, heer van Ressegem enz. was, die Waesberghe schonk aan zijn jongere zoon en dat die zoon de in 1212 genoemde Geeraard was.

Wapenspreuk

  • De Vlaamse takken voeren als spreuk Nullus limes leone

    Deze spreuk komt voor in het Elogium opgedragen aan Jonckheer Hyacint van Waesberghe, heer van Hundelgem (1648-1699). Kan vertaald worden als ‘Geen grenzen voor een leeuw’.
  • De tak van de Drukkers (Jan van Breyvelde °ca.1528 ✝Rotterdam 1590) heeft als spreuk gevoerd Spero fortunae regressum

    Bron: Ledeboer. Deze spreuk werd en wordt gevoerd van Jan van Waesberghe ✝Rotterdam 1590 x Elisabeth Roelants en zijn afstammelingen. Dit kan vrij vertaald worden als ‘Hoop op ommekeer van het lot’.

 

Spatielijn